भारताच्या स्टील डीकार्बोनायझेशन प्रयत्नांमध्ये स्क्रॅप हा महत्त्वाचा घटक आहे: एमजंक्शन स्टील कॉन्फरन्स

भारताच्या स्टील डीकार्बोनायझेशन प्रयत्नांमध्ये स्क्रॅप हा महत्त्वाचा घटक आहे: एमजंक्शन स्टील कॉन्फरन्स

 

मुंबई, 13 नोव्हेंबर: स्टील उद्योगात ग्रीन स्टील निर्मितीसाठी स्क्रॅप हा एक महत्त्वाचा कच्चा माल म्हणून वेगाने पुढे येत आहे — अशी माहिती एमजंक्शन सर्व्हिसेस लिमिटेडतर्फे आयोजित 12व्या इंडियन स्टील मार्केट्स कॉन्फरन्स च्या उद्घाटन सत्रात वक्त्यांनी दिली.

 “स्टील ही अशी काही मोजकी सामग्रींपैकी एक आहे जी वारंवार रीसायकल केली जाऊ शकते—तेही गुणवत्ता किंवा मजबूती न गमावता. त्यामुळेच ती औद्योगिक विकास आणि टिकाव (सस्टेनेबिलिटी) यांचा कणा ठरते. भारतात सध्या सुमारे 42 दशलक्ष टन स्क्रॅपचा वापर होतो आणि हा आकडा दरवर्षी 6% पेक्षा जास्त दराने वाढत आहे. दरवर्षी जवळपास 9 दशलक्ष टन स्क्रॅपचे आयातही केले जाते,” असे एमजंक्शन सर्व्हिसेस लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक श्री. विनया वर्मा यांनी दोन दिवसीय परिषदेत सांगितले.

 यावर्षीच्या परिषदेची थीम होती — “इंडियन स्टील व्हॅल्यू चेन – रीसायकल. रीशेप. इनोवेट. सस्टेन.” — जी स्टील क्षेत्रातील डीकार्बोनायझेशनच्या जागतिक प्रयत्नांशी सुसंगत आहे.

“सस्टेनेबिलिटी आता पर्याय नाही, तर एक रणनीती बनली आहे,” असे सेलचे कार्यकारी संचालक सय्यद जावेद अहमद यांनी सांगितले. त्यांनी सार्वजनिक क्षेत्रातील या कंपनीकडून विकसित होत असलेल्या ग्रीन स्टील मानकांच्या दिशेने सुरू असलेल्या तयारीबद्दल माहिती दिली.

 भारतामध्ये स्टीलची मागणी वाढत असताना स्क्रॅपची उपलब्धता ही अजूनही एक मोठी अडचण आहे.

 आईसीआरएचे सिनियर व्हाइस प्रेसिडेंट व ग्रुप हेड (कॉर्पोरेट सेक्टर रेटिंग्स) गिरीशकुमार कदम म्हणाले, “जिथे सरकारी भांडवली खर्च (कॅपेक्स) स्टील वापरात सुमारे 60% भर घालत आहे, तिथे भारताची तरुण आणि जलद वाढणारी लोकसंख्या देखील मागणीला चालना देत आहे.”

 वाढती मागणी आणि उत्पादनासोबत कच्च्या मालातील आव्हानेही पुढे येत आहेत. टाटा स्टीलचे व्हाइस प्रेसिडेंट (रॉ मटेरियल्स) संदीप कुमार म्हणाले, “कोकिंग कोलचे आयात दीर्घकालीनदृष्ट्या महाग ठरेल, तसेच लोखंड-अयस्क खाणींसाठीची आक्रमक बोली प्रक्रिया देशांतर्गत खर्च वाढवत आहे.”

 परिषदेत डीकार्बोनायझेशन व्यतिरिक्त जागतिक व देशांतर्गत बाजारातील अस्थिरता, धोरणात्मक बदल, व्यापारी घडामोडी आणि टिकाऊ विकासाची अपरिहार्यता अशा अनेक महत्त्वाच्या विषयांवर सखोल चर्चा झाली, जे भारताच्या स्टील क्षेत्रातील वाढत्या प्रवासाला आकार देत आहेत.

 गेल्या दोन दशकांपासून एमजंक्शन संघटित स्क्रॅप व्यापाराचा अग्रणी राहिला आहे. ऑटो OEM, EPC साइट्स, प्लांट आणि मशीनरी युनिट्स तसेच विविध औद्योगिक स्रोतांमधून स्क्रॅपचे व्यवस्थापन ते करतात. एमजंक्शनने रजिस्टर्ड व्हेईकल स्क्रॅपिंग फॅसिलिटीज (RVSFs) मधून विक्री सक्षम करण्यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे आणि गेल्या सहा वर्षांपासून संघटित खरेदीदारांसाठी स्क्रॅप स्रोत करण्याचे कार्यही सक्रियपणे केले आहे, असे वर्मा म्हणाले.

 स्क्रॅपची मागणी–पुरवठा दरी भरून काढण्यासाठी एमजंक्शनने एआय आधारित डिजिटल प्लॅटफॉर्म विकसित केला आहे, ज्याचे संचालन अनुभवी स्क्रॅप खरेदी तज्ज्ञांच्या टीमकडून केले जाते. हा प्लॅटफॉर्म खरेदीदारांना संरचित बाजारपेठेचा प्रवेश देतो आणि पर्यावरणीय, कायदेशीर व व्यावसायिक मानकांचे पालन सुनिश्चित करतो.

 एमजंक्शनने आतापर्यंत 120 हून अधिक ठिकाणांहून 250 पेक्षा जास्त जीएसटी-अनुपालक पुरवठादारांना आपल्या नेटवर्कशी जोडले आहे, ज्यामुळे त्याचा व्याप आणि विश्वासार्हता मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे.

 गेल्या तीन वर्षांत एमजंक्शनने देशातील 15 राज्यांमधील प्रमुख एकात्मिक स्टील संयंत्रांना (ISPs) 12 लाख टन (1.2 दशलक्ष टन) स्क्रॅपचा पुरवठा केला आहे. या काळात 37,000 पेक्षा जास्त ट्रक आणि 64 रेल्वे रेक्सचे लॉजिस्टिक्स यशस्वीपणे सांभाळले गेले असून एंड-टू-एंड समन्वय साधला गेला आहे, असे वर्मा यांनी सांगितले.